پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی با عنوان
بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و مدیریت مشارکتی در منطقه 3 شرکت مخابرات ایران
چکیده
مدیریت مشاركتی که یکی ازراههای بهبود بخشیدن به شرایط بقاء سازمان است،زمانی بطور موفقیت آمیز در سازمان اجراء می گردد که از قبل زمینه فرهنگی مناسب با این نظام بستر سازی شده باشد . چرا که هدایت نمودن مشاركت موجود سازمان یک امر مردمی است وبه طور کامل مربوط به منابع انسانی می گردد و تابعی از فرهنگ کارکنان سازمان می باشد .لذا سازمانها باید برای اجرای موفق مدیریت مشاركتی ، فرهنگ متناسب با آن را ایجاد نموده و بر اساس آن عمل نمایند.
جامعه آماری این پژوهش شامل كلیه کارکنان رده های تخصصی ومدیریتی در منطقه 3 شركت مخابرات به تعداد 600 نفر می باشد. برای گردآوری داده ها در این پژ وهش از پرسشنامه محقق ساخته ( پرسشنامه فرهنگ سازمانی و مدیریت مشاركتی ) دارای پایایی 805/0 استفاده شده است .پاسخ دهندگان وضعیت فرهنگ سازمانی و استقرار مدیریت مشاركتی در منطقه 3 شركت مخابرات را متوسط ارزیابی کرده اند. و نتایج تحقیق حاکی ازآن است که بین فرهنگ سازمانی و مولفه های آن شامل حمایت مدیران، تعلق سازمانی،سازش با پدیده تعارض وسبک رهبری با استقرار مدیریت مشاركتی در منطقه 3 شركت مخابرات رابطه مثبت معناداری وجود داشته و خلاقیت فردی با استقرار مدیریت مشاركتی در منطقه 3 شركت مخابرات رابطه معناداری وجود ندارد.
مقدمه
در سال های اخیر اکثرمحققان در پی شناخت دلایل موفقیت و شکست منسجم ترین شکل اجتماعات بشری ، یعنی سازمان ها هستند و در اینجا تاثیر فرهنگ سازمانی بر روی نقش های مدیریتی ، ازجمله نقش تصمیم گیری و مشارکت دادن کارکنان قابل توجه است . موفقیت های چشمگیر سازمان هایی با حداقل امکانات مادی از یک سو و شکست سازمان هایی با بهترین توانایی های مادی از سوی دیگر ، بیانگر تصمیم گیری های نامناسب و مناسب و وجود فرهنگ های سازمانی قوی و ضعیف در سازمان می باشد .در یک سازمان ، مدیران ، تصمیم گیرنده هستند و کیفیت این تصمیمات ، تعیین کننده موفقیت سازمان درجهت رسیدن به اهداف سازمانی میباشد و هر مدیر سبک و سبک های خاصی را بنای اتخاذ تصمیم های خود قرار می دهد که یکی از این سبک ها ، مشارکت کارکنان و اختیار دادن به آنها در تصمیم گیری است که از فرهنگ سازمانی تاثیر می پذیرد . در واقع سطح مشارکت کارکنان در عین تاثیرگذاری بر اثر بخشی سازمان ، خود از عوامل مختلفی چون فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان تاثیر می پذیرد .
از انجا که محیط در حال تغییر و تحول دائمی است ، سازمان نیز برای ادامه حیات می باید به طور مداوم خود را منطبق و هماهنگ با تغییرات محیطی نماید . بنابراین سازمان درگیر تلاشی مستمر است که هر چه بیشتر و بهتر خود را با محیط و شرایط هماهنگ نماید و این امر نیاز به مشارکت و درگیر کردن کارمندان دارد و مشارکت موثر نیز از پیامدهای یک فرهنگ قوی و مثبت است . در این فصل ابتدا موضوع تحقیق تعریف شده و سپس به تشریح اهمیت موضوع و هدف تحقیق پرداخته میشود . در ادامه فرضیات اولیه تحقیق مطرح گردیده سپس به تعریف اصطلاحات و واژه ها پرداخته می شود .
فهرست مطالب
فصل اول:
مقدمه 2
1-1 بیان مساله3
1-2 اهمیت وضرورت تحقیق4
1-3 اهداف پژوهش4
1-3-1 اهداف کلی 4
1-3-2 اهداف جزئی 4
1-4 سوالات پژوهش5
1-5 فرضیات پژوهش 5
1-5-1 فرضیه اصلی 5
1-5-2 فرضیات فرعی 5
1-6 قلمرو تحقیق 6
1-7 تعاریف عملیاتی واژه های و اصطلاحات 6
فصل دوم : ادبیات پژوهش و پیشینه تحقیق
بخش اول : فرهنگ سازمانی
مقدمه 10
2-1 تعریف فرهنگ10
2-2 تعریف سازمان12
2-3 حوزه های فرهنگ12
2-4 تاریخچه فرهنگ سازمانی 13
2-5 منشاء و چگونگی شکل گیری فرهنگ سازمان14
2-6 اهمیت فرهنگ سازمانی 16
2-7پویایی فرهنگ سازمانی 17
2-8 تعاریف فرهنگ سازمانی 18
2-9 تقسیم بندی انواع فرهنگ سازمانی 21
2-9- 1دسته بندی رابرت کویین و مایکل مک گارت 21
2-9- 2فرهنگ غالب و خرده فرهنگ ها 22
2-9-2-1 خرده فرهنگ های افقی 23
2-9-2-2 خرده فرهنگ های عمودی 23
2-9-3 دیدگاه جفری سانن فلد24
2-9-4 انواع فرهنگ سازمانی از طریق شخصیت الگویی25
2-9-5 دیدگاه چارلز هندی 26
2-10 سطوح (لایه های) فرهنگ سازمانی 27
2-11 سطوح فرهنگ سازمانی ازدیدگاه ادگار شاین29
2-12 مدل پویائی فرهنگی مری جوهچ 33
2-13ویژگیهای فرهنگ سازمانی ازدیدگاه نظریه پردازان مدیریت34
2-13-1ویژگیهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه رابینز35
2-13-2 ویژگیهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه آندرو دوبرین36
3-13-4 ویژگیهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه گرین برگ و بارون38
4-13-5 ویژگیهای فرهنگ سازمانی از دیدگاه ادگار شاین38
2-14 ابعاد فرهنگ سازمانی 40
2-15 عوامل موثربرفضای فرهنگی یک سازمان41
2-16 الگوهای شناخت و بررسی فرهنگ سازمانی42
2-16-1 الگوی (AGIL) پارسونز42
2-16-2الگوی ویلیام اوشی43
2-16-3 الگوی لیت وین و استرینگر45
2-16-4 الگوی مبتنی بر هفت S شرکت مشاوره ای مکنزی46
2-16-5 الگوی کرت لوین47
2-16-6 مطالعات هافستد در زمینه فرهنگ سازمانی49
2-16-7 مطالعات لامرز و هیکسن در زمینه فرهنگ سازمانی51
2-16-8 دیدگاه بارون و والترز52
2-16-9 الگوی پیترز و واترمن53
2-17 مدیریت فرهنگ سازمانی54
2-18 فرایند مدیریت فرهنگ سازمانی54
2-19 مولفه های فرهنگ سازمانی57
2-19-1خلاقیت فردی57
2-20-2 حمایت مدیریت57
2-19-3 تعلق سازمانی58
2-19-4 سازش با پدیده تعارض58
2-19-5 سبک رهبری58
بخش دوم: مدیریت مشاركتی
2-2-1مشاركت 61
2-2-2مفهوم مشاركت و مدیریت مشاركتی 62
2-2-3سیر تكوین مدیریت مشاركتی 67
2-2-4سابقه اجرایی سیستم مدیریت مشاركتی در ایران 69
2-2-5مبانی فكری مشاركت 70
2-2-6اهداف مدیریت مشاركتی 71
2-2-7انواع مشاركت 72
2-2-8پیش نیازهای مشاركت 75
2-2-9 درجات مشاركت 76
2-2-10 درجات مشاركت و سلسله مراتب نیازها 79
2-2-11 عوامل اقتضایی موثر بر مدیریت مشاركتی 81
2-2-12 ویژگی های افراد و سازمان مشاركت جو 84
2-2-13 مهارت های لازم برای مدیریت مشاركتی 86
2-2-14فرهنگ مدیریت مشاركتی 87
2-2-15 ابعاد مشاركت 87
2-2-16سطوح مسئولیت بخشی در سازمان مشاركتی 90
2-2-17 اهرم های ضروری برا ی حركت به سوی مدیریت مشاركتی 92
2-2-18 برنامه ها و فنون مدیریت مشاركتی 98
2-2-19 مهندسی مجدد سازمان ها و مشاركت 101
2-2-20 الگوی مشاركت فراگیر 102
2-2-21 عملکرد مدیریت مشاركتی 103
2-2-22 نقش مدیریت مشاركتی در افزایش اثر بخشی كاركنان 104
2-2-23 مزایای مدیریت مشاركتی 106
2-2-24 دیدگاههای موافقان و مخالفان مشاركت 107
2-2-25 پیش فرضهای نادرست درباره مشاركت كاركنان 110
2-2-26 موانع مشاركت از دیدگاه دانش مدیریت 112
2-2-27 موانع فرهنگی مشاركت 114
2-2-28 موانع مشاركت در بخش دولتی 115
2-2-29 روش های غلبه نمودن بر موانع مشاركتی 117
بخش سوم: پیشینه تحقیق
2-3-1 سابقه تحقیقات و مطالعات انجام شده 118
2-3-2 چهارچوب نظری تحقیق 119
فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه
3-1روش تحقیق123
3-2 چارچوب آماری124
3-3طبقه بندی تحقیقات 124
3-4 تحقیق میدانی 125
3-5 روش تحقیق همبستگی 126
3-6 متغیرهای تحقیق 127
3-7 روش های جمع آوری اطلاعات 127
3-8 روش مقیاس بندی 127
3-9 روایی و پایایی پرسشنامه 128
جامعه و نمونه آماری 129
3-11 روش های نمونه گیری 130
3-12روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات 130
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها 134
مقدمه 135
آمار توصیفی 135
آمار استنباطی 139
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات 163
بخش اول : نتیجه گیری و پیشنهادات 163
نتیجه گیری 164
پیشنهادات 170
بخش دوم : پیشنهادات برای تحقیقات آتی و محدودیتهای تحقیق 172
پیشنهادات برای تحقیقات آتی 172
محدودیت های تحقیق 173
منابع و مأخذ 174
فهرست اشكال ، جداول و نمودارها
شكل 2-1 : منابع و منشاء فرهنگ سازمانی16
شكل 2-2 : ابعاد آشكار و پنهان فرهنگ سازمانی 28
شكل 2-3 : سطوح فرهنگی و تعامل آنها 29
شكل 2-4 : مدل پویایی فرهنگی 33
شكل 2-5 : تاثیر فرهنگ سازمانی بر عملكردو رضایت مندی 48
شكل 2-6 : فرآیند مدیریت فرهنگ سازمانی 55
شكل 2-6 : چارچوب كلی پژوهش 121
جدول 2-1: فرهنگ سازمانی و انواع شخصیت 26
جدول 2-2: مقایسه سه نوع فرهنگ سازمانی متفاوت 45
جدول 2-3: مفهوم مشاركت از دیدگاه های مختلف 66
جدول 2-4: نكات كلیدی در دیدگاه های فكری مشاركت 71
جدول 2-5: مشاركت در ساختارهای پنج گانه مینتزبرگ 83
جدول 2-6: نحوه تاثیر عوامل محیطی بر تصمیم گیری در سازمان 84
جدول 4-1: توزیع فراوانی مربوط به جنسیت افراد 135
جدول 4-2: توزیع فراوانی مربوط به سن افراد 136
جدول 4-3: توزیع فراوانی مربوط به میزان تحصیلات افراد 137
جدول 4-4: توزیع فراوانی مربوط به میزان سابقه خدمت افراد 138
جدول 4-5: جدول توصیفی جنسیت افراد 140
جدول 4-6: جدول آزمون من ویتنی 141
جدول 4-7: جدول توصیفی سن افراد142
جدول 4-8: جدول آزمون كروسكال والیس 143
جدول 4-9: جدول توصیفی جنسیت 144
جدول 4-10: جدول آزمون كروسكال والیس145
جدول 4-11: جدول توصیفی جنسیت 146
جدول 4-12: جدول آزمون كروسكال والیس147
جدول 4-13: جدول مشخصات آماری متغیرها 148
جدول 4-14: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان فرهنگ سازمانی و مدیریت مشاركتی 149
جدول 4-15: جدول مشخصات آماری متغیرها 150
جدول 4-16: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان حمایت مدیران و مدیریت مشاركتی 150
جدول 4-17: جدول مشخصات آماری متغیرها 152
جدول 4-18: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان سبك رهبری و مدیریت مشاركتی 152
جدول 4-19: جدول مشخصات آماری متغیرها 153
جدول 4-20: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان تعلق سازمانی و مدیریت مشاركتی 154
جدول 4-21: جدول مشخصات آماری متغیرها 155
جدول 4-22: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان سازش با پدیده تعارض و مدیریت مشاركتی 156
جدول 4-23: جدول مشخصات آماری متغیرها 157
جدول 4-24: جدول آزمون همبستگی اسپیرمن میان خلاقیت فردی و مدیریت مشاركتی 157
جدول 4-25: جدول نتایج حاصل از آزمون همبستگی اسپیرمن میان مدیریت مشاركتی و عوامل مرتبط با فرهنگ سازمانی 158
جدول 4-26: جدول آزمون وجود همبستگی خطی 159
جدول 4-27: جدول آزمون رگرسیون چند متغیره 160
جدول 4-28: جدول محاسبه ضریب تشخیص 161
جدول 4-29: جدول میانگین رتبه ها در آزمون فریدمن به منظور بررسی عوامل مرتبط با فرهنگ سازمان 162
جدول 4-30: جدول معنی دار بودن آزمون فریدمن 162
نمودار 2-1 :نمودار سیر تحول مدیریت مشاركتی 68
نمودار 2-2 : نمودار درجات مشاركت 77
نمودار 2-3 : نمودار پیوستار درجه مشاركت 78
نمودار 2-4 : نمودار رابطه بین درجات مشاركت و نیازها بر مبنای نظریه رهبری هرسی و بلانچارد 80
نمودار 2-5 : نمودار رابطه درجه مشاركت با نیاز غالب 81
نمودار 2-6 : نمودار ابعاد تصمیم گیری سازمانی 88
نمودار 2-7 : نمودار درجات تصمیم گیری مشاركتی 89
نمودار 2-8 : نمودار الگوی مشاركت فراگیر 102
نمودار 2-9 : نمودار مدل عملكرد مدیریت مشاركتی 104
نمودار 2-10 : نمودار نقش مدیریت مشاركتی در افزایش اثربخشی كاركنان 105
نمودار 2-11 : نمودار ارتباط میان مدیریت مشاركتی و مزایای فردی و سازمانی 109
نمودار 4-1 : نمودار فراوانی بر حسب جمعیت 136
نمودار 4-2 : نمودار فراوانی بر حسب سن 137
نمودار 4-3 : نمودار فراوانی بر حسب سطح تحصیلات 138
نمودار 4-4 : نمودار فراوانی بر حسب میزان سابقه خدمتی 139
نمودار 4-5 : نمودار ضریب همبستگی بین متغیر مستقل و متغیر تابع 159